bijgewerkt op 21-3-2019
u bent bezoeker 62 deze week
u bent bezoeker 62 deze week
een kleine heldendaad
en de ontjoodsing van het lager onderwijs in Amsterdam, in de jaren 1940-1943
bijgewerkt op 21-3-2019
u bent bezoeker 62 deze week
u bent bezoeker 62 deze week
een kleine heldendaad
en de ontjoodsing van het lager onderwijs in Amsterdam, in de jaren 1940-1943
Deze website is gewijd aan een verhaal, het ware verhaal van een kleine heldendaad tijdens de Duitse bezetting. Maar het is ook het verhaal over ruim vierduizend joodse leerlingen en meer dan honderd joodse leerkrachten op de lagere scholen in Amsterdam, tijdens die bezetting.
Zoals de site er nu uitziet zijn het meerdere verhalen, die als tandraderen in elkaar grijpen. Wat bijzaak is in het ene artikel, is de hoofdzaak in het andere; tezamen voegen ze wat toe aan de geschreven geschiedenis van Amsterdam. Vanaf nu zijn ze onlosmakelijk daaraan verbonden, en aan elkaar.
Het geeft niet welk artikel je het eerste leest, ik nodig je uit het allemaal te lezen; elk verhaal waaiert uit met toevoegingen en zijverhalen, data en commentaren. Niets is af en alles groeit verder; daarom is het geen gedrukt boek, maar een levende website.
De oorsprong van het verhaal een kleine heldendaad ligt in de mondelinge overlevering; Lau Janszen, mijn vader, vertelde het mij voor het eerst toen hij achter in de tachtig was. Als onderwijzer in het Amsterdamse Betondorp had hij in juli 1941 geweigerd de joodse leerlingen in zijn klas aan te geven en was daarvoor geschorst. Hij toonde me een plakboek, met schoolfoto's en de schorsingsbrief van de Regeeringscommissaris voor Amsterdam.
Na zijn dood - op 98 jarige leeftijd in 2003, kreeg ik alle foto's en documenten van 'de geschiedenis van vader Lau' in handen; uiteraard zat het plakboek daar bij.
Laurens Janszen (1905-2003) omstreeks 1930 - de foto is gemaakt door Tilly (Mathilde) Bouman (1905-1979) met wie hij in 1930 in het huwelijk trad en zich vestigde in Betondorp, aan Huismanshof nr 28, schuin tegenover de school waar hij voor de klas stond
In april 2004 bij het kijken naar de jaarlijkse golf van documentaire herinneringen aan de bezetting, bedacht ik dat die weigering van mijn vader een gebeurtenis is geweest die best gezien kan worden als een kleine heldendaad, passend tussen al die andere ‘oorlogs-verhalen'. Ik zette me er toe het verhaal te beschrijven. Ik begon in het toenmalige Gemeente Archief van Amsterdam, om een paar vragen over de kwestie van mijn vader beantwoord te krijgen. Toen ik eenmaal daar de mappen na elkaar opende en de documenten las ontstonden er meer vragen dan antwoorden. Ik besloot het verhaal van mijn vaders kleine heldendaad in wat bredere geschiedeniskaders te plaatsen: enerzijds van de scholen in Betondorp, maar vooral van de 'ontjoodsing' van het lager onderwijs in Amsterdam in de jaren 1940-1943. Sindsdien zat ik gedurende een paar jaar met grote regelmaat bij het Amsterdamse stadsarchief, het Nationaal Archief en het NIOD en bouwde stukje bij beetje aan de verschillende artikelen.
Sinds 2010 ben ik bezig met de publicatie van de artikelen op deze website; dat gaat best wel langzaam. Bovenaan rechts is doorlopend de datum van de actuele versie te zien.
Mocht het zo zijn dat u al lezende, de behoefte voelt om mij van verhalen, commentaar of inzichten te voorzien, schroom dan niet, sterker nog, ik stel dat heel erg op prijs.
Aart JanszenMocht het zo zijn dat u al lezende, de behoefte voelt om mij van verhalen, commentaar of inzichten te voorzien, schroom dan niet, sterker nog, ik stel dat heel erg op prijs.
2004/2007 en 2010/2011/2012 en 2014/2015 en 2016/2017/2018
[als je dit leest op een tablet, is er ook een e-reader versie beschikbaar - click daarvoor in de browser-balk op de vier kleine streepjes links - de lay out is niet fraai, maar het leesgemak wellicht wel - en de pijltjes doen het uiteraard niet]
click op het groene pijltje onder een tekstblok
dan opent zich rechts in de grijze marge, een extra pagina
[soms doet zo'n pijltje het niet, dat is dan jammer want achter elk pijltje zit een toelichting, zijverhaal o.i.d. - probeer het dan gewoon nog eens, een andere keer]
uiteraard zijn mijn onderzoeksresultaten en teksten auteursrechterlijk beschermd - ik merk echter dat vrij regelmatig stukjes uit mijn teksten worden overgenomen
in artikelen en op andere websites - ik wil dat u dan wel de bron vermeldt of een link naar deze website toevoegt,
dat is wel zo netjes !
in artikelen en op andere websites - ik wil dat u dan wel de bron vermeldt of een link naar deze website toevoegt,
dat is wel zo netjes !